sty 21, 2020
KBBAndrzej Chciuk prozaik, poeta, dziennikarz, felietonista, jeden z najbardziej kontrowersyjnych pisarzy emigracyjnych, za główny cel pisarstwa obrał sobie mówienie rodakom nieprzyjemnych prawd i zmuszanie ich do myślenia.
Urodził się 13 stycznia 1920 r. w Drohobyczu. Po ukończeniu Państwowego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły podjął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, które przerwała wojna. Przez Węgry dostał się do Francji do 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Po kapitulacji Paryża został internowany w obozie jenieckim w Besançon. Zbiegł z transportu do Niemiec.
W 1941 r. rozpoczął studia literatury francuskiej i historii na Tuluskim Uniwersytecie i włączył się w działalność polskiej YMCA we Francji. Po utracie stypendium PCK przystąpił do ruchu oporu. Był członkiem Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość oraz Forces Françaises de l’Interieur. Aresztowany przez gestapo przebywał trzy miesiące w więzieniu w Tuluzie.
Pod koniec 1944 r. Znalazł się w Paryżu. W 1946 r. poślubił Barbarę Kulwieć. W tym samym roku urodził się ich syn Jacek, a cztery lata później córka Hania. W 1951 r. przypłynął wraz z rodziną na norweskim statku ,,Skaubryn” do Australii. Zamieszkali w Melbourne. W niedługim czasie małżeństwo rozpadło się.
Andrzej Chciuk podjął współpracę z polonijną prasą. Został członkiem-założycielem miejscowego Polskiego Koła Kulturalno-Artystycznego, a po odejściu z PKKA założył wraz z Barbarą Schenkel Kabaret Satyryczno-Literacki ,,Wesoła Kookaburra”. W 1955 r. otrzymał ex aequo z Leo Lipskim nagrodę literacką ,,Kultury” za opowiadanie Smutny uśmiech.
W 1958 r. zawarł drugi związek małżeński. Na prośbę żony, Wandy Jadwigi Ernst, zmienił nazwisko na Andrew Soddell. Swoje teksty literackie nadal podpisywał swoim dotychczasowym nazwiskiem. Używał też pseudonimów: Ach, Jerzy Hanisz, Jerzy Witkowski. W 1960 r. w serii Biblioteki ,,Kultury” ukazał Rejs do Smithton. Stary Ocean (Opowiadania). W tym samym roku owdowiał. Na jakiś czas zaszył się na prowincji. Przed wyjazdem złożył w drukarni Polpress Pamiętnik poetycki.
Pod koniec 1961 r. rozpoczął roczny objazd Australii z zamiarem zebrania materiałów do książki o Polonii australijskiej. W Brisbane poznał córkę polonijnego działacza, młodszą o 23 lata Barbarę Wilczyńską, którą została jego trzecią żoną. W połowie lat sześćdziesiątych po nieudanej próbie poprowadzenia własnej restauracji, „Intercontinental Dinner-Cafeteria” rozpoczął pracę jako nauczyciel języka francuskiego i historii w Altona High School. Zaocznie studiował literaturę francuską na Uniwersytecie Melbourneńskim.
W 1969 r. wydał Atlantydę. Opowieść o Wielkim Księstwie Bałaku, którą jury nagrody londyńskich „Wiadomości” uznało za najwybitniejszą książkę pisarza polskiego wydaną na emigracji w tymże roku. Rok następny przyniósł powieść o terrorze okresu stalinizmu –Towarzysze z Bezpieczeństwa. Pokłosiem podróży do Europy był zbiór reportaży Wizyta w Izraelu. W 1971 r. wyszła Ziemia księżycowa, a w trzy lata po niej Emigrancka opowieść, która wywołała wielkie poruszenie wśród Polaków na antypodach i odsunięcie się wielu osób jej autora. Trzysta miesięcy to jej kontynuacja. Wydana została po śmierci pisarza.
W 1977 r. Andrzej Chciuk wyruszył w drugi objazd piątego kontynentu, aby raz jeszcze podjąć się napisania książki o powojennej emigracji. Turę tę przerwała nagła śmierć 15 maja 1978 r.
Andrzej Chciuk był członkiem ZPPnO. Na krótko przed śmiercią, w drugim tomie „Pamiętnika Literackiego” ukazał się jego obszerny artykuł o dorobku twórczym Polaków w Australii i Nowej Zelandii.
Autorką biografii Andrzej Chciuk. Pisarz z antypodów jest Bogumiła Żongołłowicz (chciukolog), która również mieszka i tworzy w Australii. O pół globu od domu. Obraz Polonii australijskiej w twórczości Andrzeja Chciuka to jej druga książka poświęcona temu pisarzowi. Trzecia – to monografia „Wesołej Kookaburry”, kabaretu, którego Chciuk był współtwórcą.
Bogumiła Żongołłowicz przy grobie Andrzeja Chciuka na Springvale Botanical Cemetery w setną rocznicę urodzin pisarza. Z archiwum B. Żongołłowicz
Bogumiła Żongołłowicz z Tomaszem Śpiewakiem, kuzynem pisarza, podczas promocji książki O pół globu od domu. Olinda 2008. Zdjęcia Z archiwum B. Żongołłowicz
