W środę wieczorem 7 stycznia 2015 r. zmarł w Warszawie wybitny pisarz i reżyser Tadeusz Konwicki. Miał 88 lat.
Urodził się 22 czerwca 1926 roku w Nowej Wilejce. Liceum ukończył na tajnych kompletach. W 1944 przyłączył się do Ósmej Brygady AK. W partyzantce antysowieckiej pozostał do kwietnia 1945. Potem przedostał się do Polski i rozpoczął studia na polonistyce Uniwersytetu Jagiellońskiego. Debiutancka powieść Konwickiego ?Rojsty”, w której nawiązywał do doświadczeń partyzanckich, została w 1948 zatrzymana przez cenzurę. Pierwszym opublikowanym dziełem stało się socrealistyczne opowiadanie ?Przy budowie” (1950) ?Szukałem swego miejsca na ziemi – wspominał po latach. – Przy przekonaniu, że głupi świat doprowadził do wojennej hekatomby wydawało mi się, że receptą na wydoycie się z tej całej katastrofy, również moralnej, jest utopia socjalistyczna?. Pisywał do ?Odrodzenia?, ?Nowej Kultury? i ?Sztandaru Młodych”. Po latach Konwicki napisał, że tych tekstów „nie da się usprawiedliwić”. W 1953 został przyjęty do PZPR. Ppracował wówczas nad ?Władzą”, powieścią o trudnościach z wdrażaniem nowego ustroju na prowincji. Potem ukazały się ?Godzina smutku” oraz ?Z oblężonego miasta”.
Wydarzenia październik 1956 były dla Konwickiego wstrząsem. Na pewien czas odszedł od literatury w stronę twórczości filmowej. Został kierownikiem literackim zespołu Kadr. Sam także reżyserował m.in. takie filmy jak ?Ostatni dzień lata”,?Salto”, ?Jak daleko stąd, jak blisko”, ?Zaduszki”, „Dolina Issy” (wg powieści Czesława Miłosza) czy ?Lawa” (wg ?Dziadów” Adama Mickiewicza).
W 1963 ukazał się ?Sennik współczesny”, opowieść o przeżyciach pokolenia dojrzewającego w czasie wojny i próbującego znaleźć swoje miejsce w czasach powojennych. Trzy lata później Konwicki wystąpił z PZPR na znak solidarności z wyrzuconym z niej Leszkim Kołakowskim. Rok później ukazało się ?Wniebowstąpienie”.
?Kalendarz i klepsydra” (1976) jest zbiorem obserwacji, anegdot, wspomnień, relacji z podróży, portretów przyjaciół oraz sławnego kota Iwana. „Kalendarz…” wyszedł nakładem Czytelnika, ale ?Kompleks polski” (1977) już trafił do drugiego obiegu, podobnie jak ?Mała Apokalipsa” (1979 ? obraz rozkładu PRL-u końca dekady Gierkowskiej, ale także rozrachunek z opozycją.
Dla jego stylu charakterystyczna jest ironia i dystans wobec opisywanej rzeczywistości. Bohaterem książek Konwickiego jest przeważnie ?zgniły inteligent znad Wisły”. Jego książki pisane są w różnych konwencjach: ?Zwierzoczłekoupiór” ma konwencję książki dla dzieci, ?Nic albo nic” – kryminału z dreszczykiem, ?Kronika wypadków miłosnych” ? romansu, a ?Kalendarz… ? ?łże-dziennika?. ?Pamflet na siebie” (1995) to pożegnanie Konwickiego z pisaniem.W telewizyjnej wypowiedzi dla Stanisława Beresia Konwicki opowiadając o tej książce przedstawiał ją, jako zamknięcie swojej kariery pisarskiej. ?Nieoczekiwanie dopadła mnie starość. Jestem znudzony i zniechęcony?.
