maj 17, 2024
KBB12 maja 2024 roku uczestnicy spotkania przeniesieni zostali w fascynujący świat Oficyny Poetów i Malarzy Bednarczyków oraz Pracowni Feliksa Topolskiego. Fascynujące prelekcje wygłosiły: Justyna Gorzkowicz, Regina Wasiak-Taylor, Katarzyna Zechenter i Elżbieta Smoleńska. Dodatkowo, Jarosław Solecki zaprezentował interaktywną wycieczkę z użyciem rozszerzonej rzeczywistości AR.
Spotkanie było możliwe dzięki wsparciu The National Lottery Heritage Fund. To częścią szerszego projektu pt. „Unveiling The Heritage: Krystyna Bednarczyk (1923–2011) – Polish Poet and Co-Founder of Poets’ and Painters’ Press in London”.
Szczegóły wydarzenia:
Data: 12 maja 2024
Godzina: 14:00 – 15:30
Miejsce spotkania: 146 Bridge Arch, Sutton Walk, Londyn SE1 7ND
Program wycieczki
- Pamięć miejsca – dr Justyna Gorzkowicz
We wstępie zostanie wprowadzone pojęcie „pamięci miejsc” – „lieu de mémoire”, wskazując na możliwości posiadania przez fizyczne lokalizacje znaczeń historycznych i emocjonalnych, tworzących narrację łączącą przeszłość z teraźniejszością. Akcent zostanie położony na konkretne miejsca, które odegrały kluczową rolę w wydarzeniach kulturowych w kontekście projektu „Odkrywanie dziedzictwa”: Krystyna Bednarczyk (1923–2011) – polska poetka i współzałożycielka Oficyny Poetów i Malarzy w Londynie. Projekt ten jest realizowany przede wszystkim przez Ośrodek Badań Dziedzictwa Emigracji Polskiej (OBeDEP przy Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w Londynie).
- Po Londynie śladami Krystyny – Regina Wasiak-Taylor
W tej części spotkania uczestnicy podążać będą śladami Krystyny Bednarczyk. Podkreślone zostaną kluczowe miejsca, które ukształtowały jej życie i pracę, kładąc nacisk na pogłębienie zrozumienia spuścizny Krystyny i jej roli w kształtowaniu obrazu londyńskich wydawnictw nieanglojęzycznych. Ponadto rozmowa promować będzie dialog międzypokoleniowy i międzykulturowy między Polakami mieszkającymi za granicą a lokalną społecznością. Kluczowym celem jest zwiększenie świadomości na temat tożsamości mniejszości etnicznych oraz roli kobiet w kulturze i społeczeństwie.
- ARHeritageTour – prezentacja aplikacji rzeczywistości rozszerzonej (AR) do wizualizacji wspomnień w przestrzeni miejskiej – Jarosław Solecki
Ta część wycieczki koncentruje się na wskazaniu możliwości nowych technologii jako narzędzi wspierających promocję dziedzictwa kulturalnego poprzez “ożywianie” historycznych, artystycznych i osobistych wspomnień w wirtualnych obrazach. Zostanie poodkreślona integracja tych elementów z palimpsestową tkanką miasta. Do korzystania z aplikacji ARHeritageTour potrzebny jest w pełni naładowany telefon komórkowy z dostępem do Internetu i zainstalowaną przeglądarką. Po zeskanowaniu kodu QR aplikacja działa na większości urządzeń z systemem ANDROID (smartfony takie jak Samsung, Huawei, Oppo, Pixel). Preferowane przeglądarki internetowe: Chrome, Opera, Samsung Internet Ver. 11.2+.
- Oficyna Bednarczyków w kontekście polskich wydawnictw emigracyjnych – prof. Katarzyna Zechenter
„Oficyna Poetów i Malarzy” opublikowała około 800 tomów w ciągu swojego 55-letniego istnienia na londyńskim rynku wydawniczym (1950–2005). W tej krótkiej prezentacji przyjrzymy się miejscu, jakie „Oficyna” Bednarczyków zajmowała w krajobrazie nieanglojęzycznych wydawnictw w Wielkiej Brytanii, oraz ich wkładowi w dzisiejszy wielokulturowy tego miejsca.
- „Polski ToPolski” – polskie wątki w biografii Feliksa Topolskiego. Wizyta w atelier Topolskiego – Elżbieta Smoleńska
W tej krótkiej prelekcji przyjrzymy się najważniejszym momentom biografii Feliksa Topolskiego, znanego artysty, korespondenta wojennego i kronikarza XX wieku. Omówimy polskie dziedzictwo i związki Topolskiego, w tym długotrwałą przyjaźń i współpracę z Krystyną i Czesławem Bednarczykami. Jego słynne „Kroniki” XX wieku zostały opublikowane w ich „Oficynie”, znajdującej się nieopodal Pracowni Topolskiego.
Krystyna i Feliks
Przypomnijmy. Ewa Lewandowska-Tarasiuk ogłosiła rok 2023 rokiem Krystyny Bednarczykowej. Justyna Gorzkowicz postanowiła pójść tym śladem i stworzyła projekt Unveiling The Heritage: Krystyna Bednarczyk (1923–2011) –– Polish Poet and Co-Founder of Poets and Painters’ Press In London” i zdobyła na ten cel wsparcie finansowe z National Lottery Heritage Fund. W listopadzie ub. roku odbyło się dwudniowe seminarium „Krystyna Bednarczyk i Jej Oficyna” organizowane przez Ośrodek Badań Dziedzictwa Emigracji Polskiej, Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie we współpracy z University College London School of Slavonic and East European Studies oraz z Polskim Uniwersytetem na Obczyźnie. Seminarium uzupełniał program artystyczny oparty na poezji Krystyny i Czesława Bednarczyków (wystąpili Renata Chmielewska i Adam Hypki) oraz warsztaty artystyczne (prowadziła Joanna Ciechanowska). O tym wydarzeniu obszernie pisała Katarzyna Zechenter w „Tygodniu Polskim”.
W ostatnią niedzielę 12 maja odbyła się kolejna impreza z tego cyklu – wycieczka śladami artystów z arkad Waterloo. Bo kiedy myśli się o Oficynie Poetów i Malarzy to trudno nie wspomnieć mieszczącej się w pobliżu pracowni Feliksa Topolskiego. Artystów książki i artysty malarza łączyła współpraca i wieloletnia przyjaźń.
Spotkanie rozpoczęło się w pobliżu miejsca, gdzie kiedyś istniała OPiM. Zmieniło się tu wiele. Obecnie pod numerem 146 Bridge Arch, Sutton Walk znajduje się włoska restauracja. Tylko hałas przejeżdżających wiaduktem pociągów jest ten sam. W tych nie najsympatyczniejszych okolicznościach przyrody rozpoczęła się wycieczka, wirtualna i na mapie.
W charakterze wstępu Justyna Gorzkowicz zwróciła uwagę na „pamięć miejsc” – tych fizycznych, które możemy odnaleźć w przestrzeni i na ich emocjonalne znaczenie. W pamięci Polaków, i nie tylko Polaków, takim miejscem jest podmostowa oficyna Krystyny i Czesława Bednarczyków. Każdy z uczestników wycieczki otrzymał mapę Londynu, na której zaznaczone były miejsca związane z bohaterami spotkania. Po Londynie „oprowadzała” prezes ZPPnO Regina Wasiak-Taylor, która mówiła o zawodowej działalności Bednarczyków, ale też o łączącej ją przyjaźni, zwłaszcza z Krystyną, w czasach gdy współzałożycielka OPiM pełniła funkcję prezesa ZPPnO.
Jarosław Solecki zaprezentował możliwości nowych technologii jako narzędzia przybliżającego historię wybranych miejsc – za pomocą specjalnej aplikacji uczestnicy spotkania mogli „zobaczyć” Krystynę Bednarczykową wchodzącą do drukarni, a na ścianie obok wejścia „zawisła” tradycyjna niebieska tablica (London’s Blue Plaque), taka sama jaka znajduje się na wielu domach związanych z wybitnymi osobistościami z historii. Aby otrzymać te wizerunki wystarczyło mieć odpowiedni telefon komórkowy, zeskanować z programu aplikację ARHeritageTour i już. Dla mnie było to prawdziwe odkrycie – wciąż zadziwia mnie to co kryje się w telefonie komórkowym.
Dalszą drogę wskazała nam Elżbieta Smoleńska – kierunek Topolski. W studium Topolskiego, znajdującym się pod inna arkadą niż jego dawna pracownia, wsłuchaliśmy dwóch referatów. Katarzyna Zechenter mówiła o miejscu, jakie „Oficyna” Bednarczyków zajmowała w krajobrazie polskich wydawnictw w Wielkiej Brytanii. Jej zdaniem w Londynie działały trzy najważniejsze wydawnictwa: obok OPiM to Polska Fundacja Kulturalna i „Odnowa”, prowadzona przez Aleksandrę i Jerzego Kulczyckich. Każde z tych wydawnictw miało inne podejście do wydawania książek i inne stawiało sobie cele. Nakreśliła też rolę tych wydawnictw w życiu polskiej społeczności, a także ich wpływ na szersze, nie tylko polskie otoczenie Londynu oraz choć w ograniczonym zakresie na świadomość Polaków mieszkających w kraju.
Natomiast Elżbieta Smoleńska przedstawiła najważniejsze wydarzenia z biografii Feliksa Topolskiego, korespondenta wojennego i kronikarza XX wieku, który szkicami i obrazami jako świadek komentował różne wydarzenia oraz portretował znane osobistości. Omówiła też współpracę Topolskiego z Krystyną i Czesławem Bednarczykami. Jego słynne „Kroniki” XX wieku przez kilka lat publikowane były w OPiM. Topolski znał w Londynie, tak jak kiedyś w Warszawie, „wszystkich” – Bernarda Shaw, Tony’ego Benna, księcia Filipa i wielu innych.
Zbiory znajdujące się w Topolski Studio przedstawił wnuk artysty Luke, syn zmarłego w 2015 r. Daniela Topolskiego, znanego trenera wioślarzy Oxfordu. Wypowiedź tę uzupełniała córka artysty, Teresa.
Na zakończenie uczestnicy tej bardzo interesującej wycieczki w przeszłość mieli możliwość zapoznania się tym wszystkim, co znajduje się w Studio Topolski, nastawione przede wszystkim na działalność edukacyjną. Mogliśmy obejrzeć obrazy mistrza, a także „Kroniki”, kwartalnik „Oficyna Poetów”, wraz z egzemplarzy, w którym znajdują się rysunki, szkice i fragmenty książki autorstwa Feliksa Topolskiego o jego podróży do Ameryki. We wstępie Krystyna Bednarczykowa pisała: „Reprodukcje prac Feliksa Topolskiego przedstawione naszym czytelnikom obejmują w małej części jego malarstwo, prozę, poezję, film, reportaż, rzeczy skończone, rzeczy w dobiegu lub w pół drogi – cała kotłowanina niepokojów, bardzo żywego bycia w tym co się dzieje dziś lub dziać się będzie jutro. […] Poszukiwania nowych możliwości ekspresji artystycznych nie mieszczą się już w ramach jednego Topolskiego. Najsilniej przemawia ten Topolski, dla którego los człowieka i jego tragedie nie są mu obce. W środku tej szarpaniny bierze czynny udział, jest przy nim, obejmuje go ludzkim ciepłem.”
Wspaniały kilka godzin. Wracałam do domu w świetnym nastroju. Niestety, idąc w kierunku stacji Waterloo minęłam zamknięty Bar Topolski. Przez szyby zajrzałam do zdemolowanego wnętrza – na podłodze wiele połamanych paneli, materiałów budowlanych, a między tym wszystkim kopie rysunków. Idąca obok mnie Teresa Topolska powiedziała „Staram się omijać to miejsce. To takie smutne”. Mnie też zrobiło się przykro.
Katarzyna Bzowska,”Tydzień Polski” 17.05.2024
Fot: Wojciech Klas
