cze 20, 2021
KBB11 stycznia 2021 roku zmarła w Londynie Halina Taborska – polska filolog, filozof, historyk sztuki, wykładowca akademicki (w przeszłości na ponad 30 wyższych uczelniach na świecie, w tym m.in. w Oxford University i Harvard University). W latach 2011–2017 rektor Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie. W 2014 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Taborska była żoną pisarza, poety i tłumacza, Bolesława Taborskiego. W sobotę 19 czerwca odbyło się sympozjum online poświęcone Jej pamięci.
„HalinaTaborska w „ułamkach istnienia” na fotografii”
https://mail.google.com/mail/u/0/?tab=rm#inbox/FMfcgzGkZGdGQhSfnzffNbMvQDZmJCQd?projector=1
Wielowątkowa opowieść o wybitnej uczonej
Pod hasłem „Halina Taborska” w Wikipedii znalazłam taką oto notatkę: „ur. 30 lipca 1933 w Puławach, zm. 11 stycznia 2021 w Londynie – polska filolog, filozof, historyk sztuki. Wykładowca akademicki (w przeszłości na ponad 30 wyższych uczelniach na świecie, w tym m.in. Oxford University i Harvard University). W latach 2011–2017 rektor Polskiego Uniwersytetu Na Obczyźnie w Londynie. Taborska była żoną pisarza, poety i tłumacza, Bolesława. W 2014 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.”
I tylko tyle. Dobrze więc się stało, że Polski Uniwersytet i Związek Pisarzy Polskich, obydwie instytucje noszące w swej nazwie dodatek „na Obczyźnie”, zorganizowało jednodniowe sympozjum poświęcone pamięci profesor Taborskiej. Tytuł tego wydarzenia, odbywającego się jak wielu innych online, „Ułamek istnienia” zaczerpnięty został z pięknego wiersza Bolesława Taborskiego.
Program sympozjum był bardzo bogaty, tak jak bogate było życie zmarłej przed kilkoma miesiącami pani profesor Taborskiej. Na wstępie szczegółowy życiorys przedstawiła prof. Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, a później uczestnicy sympozjum wypełniali treścią suche informacje biogrficzne. Zanim jednak zabrali głos naukowcy przemówiła sama bohaterka spotkania we fragmentach filmu o Bolesławie Taborskim, które zrealizowała córka Anna, a także w opowieści o dzieciństwie, „Moje Puławy…”, które odczytała zapisane podczas kolejnych spotkań prezes ZPPnO Regina Wasiak Taylor.
O latach szkolnych opowiedział kolega z tamtych lat Janusz Gajda, prof. Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie i Wyższej Szkoły Pedagogicznej ZNP w Warszawie, podkreślając urzekającą osobowość Haliny, którą – parafrazując jej panieńskie nazwisko – nazywał „Jerzynką”. Witold Chmielewski, profesor Akademii Ignatianum w Krakowie, omówił wczesny warszawski okres rozwoju naukowego Haliny, jeszcze wówczas występującej pod panieńskim nazwiskiem, która po skończeniu studiów polonistycznych „zdezerterowała” w kierunku filozofii poświęcając się estetyce, kierowanej wówczas przez prof. Władysława Tatarkiewicza. To właśnie w tamtym czasie zapadła decyzja o wyjeździe do Londynu w celu pogłębienia wiedzy o nieznanych w Polsce nurtach estetyki brytyjskiej. Nie bez znaczenia była chęć ponownego spotkania z poznanym wcześniej w Polsce poetą, który – jak się okazało – był wielką miłością jej życia. Założenie rodziny nie przeszkodziło w pracy nad doktoratem, który Halina Taborska obroniła w 1963 roku.
O czasach bardziej współczesnych, czyli o ostatniej dekadzie XX i pierwszej XXI wieku mówili kolejni uczestnicy sympozjum. Dr hab. Jan Wojciechowski profesor warszawskiej ASP opowiadał o podróżach do Pułtuska, gdzie w Wyższej Szkole im. Aleksandra Gieysztora prof. Taborska prowadziła zajęcia z zakresu estetyki, a także organizowała szereg interesujących wystaw. Jak wspominał, droga samochodem z Warszawy do położonego nad Narwią miasteczka była okazją do rozmów, bliższego poznania poglądów Haliny Taborskiej na różne aspekty życia nie tylko naukowego. Z tego też okresu pochodziła współpraca z Akademia Pedagogiki Specjalnej. im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, co przedstawiła profesor tej uczelni Ewa Lewandowska-Tarasiuk. Obydwa te wystąpienia najlepiej charakteryzuje tytuł referatu tej ostatniej „Halina Taborska w akademickich dialogach w Polsce”. Trzeba przyznać, że nie zawsze te „dialogi” przebiegały bez zakłóceń, o czym najlepiej świadczy fakt, że – jak stwierdził prof. Wojciechowski – w archiwach pułtuskiej uczelni, która w ostatnich latach zmieniła nazwę i profil, nie ma dokumentów dotyczących udziału w jej pracach prof. Taborskiej.
Od wielu lat pasją uczonej były upamiętnienia w przestrzeni otwartej miejsc śmierci ludności cywilnej. Przed kilku laty wydana została książka poświęcona mieszkańcom Warszawy, „Miasto, które nie zginęło. Ludność cywilna Warszawy i pomniki jej poświęcone”, a przed dwoma laty ukazała się monumentalna praca „Sztuka w miejscach śmierci: Europejskie pomniki ofiar hitleryzmu”. Aleksandra Litorowicz, Prezes Fundacji „Puszka”, zajmującej się m.in. sztuką w przestrzeni publicznej, pomagała w pracach terenowych na terenie Warszawy, gdy powstawała pierwsza we wspomnianych książek pomagała w pracach terenowy w Warszawie, podkreślając skrupulatność prof. Taborskiej w prowadzeniu badań. Natomiast Marian Turski, wieloletni redaktor Działu Historycznego tygodnika „Polityka”, mówił o powstawaniu drugiej książki i tłumaczył dlaczego prace nad nią trwały wiele lat oraz dlaczego nie ma w niej rozdziału poświęconego pomnikom żydowskim. Do ostatnich dni życia profesor Taborska wraz z córką pracowały nad szlifowaniem angielskiego przekładu „Sztuki w miejscach śmierci”.
Wreszcie przyszła kolej na PUNO, ukochany przez profesor Taborską, choć najmniejszy z uniwersytetów, na którym wykładała. Współpracowała z nim od lat, a także nim kierowała – jako pro-, a później rektor uczelni. Ten okres jej życia wspominali prof. dr hab. Eugeniusz Kruszewski z Danii, oraz londyńczycy: prof. dr Stefan Stańczyk i prof. dr Grażyna Czubińska. Nie zabrakło też krótkich wspomnień osób, które spotkały prof. Taborską właśnie w tej uczelni. W jednej z rozmów telefonicznych powiedziała mi, że w odniesieniu do PUNO popełniła błąd. Nie dociekałam na czym ten błąd polegał. Wyczułam, że ma duże obawy, jeśli chodzi o przyszłość tej uczelni.
W krótkiej notce biograficznej zamieszczonej w Wikipedii wspomniane jest, że prof. Halina Taborska wykładała na ponad 30 uczelniach brytyjskich i amerykańskich. Niestety, ten okres jej życia całkowicie umknął podczas sympozjum. Szkoda, że życie zmarłej tak wybitnej uczonej została ograniczone tylko do polskiego wątku.
Profesor Stańczyk, inżynier-komputerowiec, wspominał, że lubił rozmowy z profesor Taborską, bo choć dzieliły ich zainteresowania i często mieli odmienne spojrzenie na wiele spraw, to umieli się porozumieć. „Tych rozmów, często filozoficznych, bardzo mi brak” – podkreślił.
Jakże jest to mi bliskie. Zaprzyjaźniłam się z profesor Taborską, telefonicznie, w ostatnich dwóch latach. I bardzo mi tych niestety nie nazbyt częstych, nie koniecznie filozoficznych rozmów brakuje. Przypuszczam, że takich osób jest więcej, bo każdy kto zetknął się z nią zetknął pozostawał pod jej urokiem, zafascynowany jej osobowością, wiedzą i mądrością.
Katarzyna Bzowska, Tydzień Polski, 26.06.2021
PROGRAM SYMPOZJUM
MODERATOR SPOTKANIA
- Regina Wasiak-Taylor, Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie (ZPPnO)
godz. 10:00 – 10:05 w UK / 11:00 – 11:05 w PL
OTWARCIE SYMPOZJUM
- prof. dr Ewa Lewandowska-Tarasiuk, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, Polski Uniwersytet na Obczyźnie im. Ignacego Jana Paderewskiego w Londynie (PUNO)
godz. 10:05 – 10:25 w UK / 11:05 – 11:25 w PL
● Projekcja fragmentów filmu dokumentalnego Anny Taborskiej: A Fragment of Being poświęconego Bolesławowi Taborskiemu. Montaż dla potrzeb Sympozjum wybranych wątków eksponujących prof. Halinę Taborską w aspekcie zagadnienia, jak przeżycia i doniosłe doświadczenia z przeszłości wpływają na twórczość oraz całą drogę kreacji pisarskiej: Justyna Gorzkowicz, Jarosław Solecki – PUNO.
PANEL NAUKOWO-BADAWCZY
Profesor Halina Taborska jako badaczka i inicjatorka działań akademickich
godz. 10:25 – 10:40 w UK / 11:25 – 11:40 w PL
● prof. dr bab. Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (UJK), PUNO: Historyk sztuki, filozof, pedagog – prof. dr hab. Halina Taborska
godz.10:40 – 10:55 w UK / 11:40 – 11:55 w PL
● dr hab. Janusz Gajda, prof. Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie i Wyższej Szkoły Pedagogicznej Związku Nauczycielstwa Polskiego (WSP ZNP) w Warszawie: Halina Taborska – Jerzyna: wybitna humanistka o urzekającej osobowości (wybrane wątki biograficzne)
godz. 10:55 – 11:10 w UK / 11:55 – 12:10 w PL
● Regina Wasiak-Taylor, ZPPnO: „Moje Puławy…”
godz. 11:10 – 11:25 w UK / 12:10 – 12:25 w PL
● dr hab. Witold Chmielewski, prof. Akademii Ignatianum (AI) w Krakowie: Wczesny warszawski okres rozwoju naukowego profesor Haliny Taborskiej
godz. 11:25 – 11:40 w UK / 12:25 – 12:40 w PL
● dr hab. Jan Wojciechowski, prof. Akademii Sztuk Pięknych (ASP) w Warszawie: Profesor Halina Taborska w Pułtusku – Instytut Kultury Europejskiej AH
godz. 11:40 – 11:55 w UK / 12:40 – 12:55 w PL
● prof. dr Ewa Lewandowska-Tarasiuk, APS i PUNO: Halina Taborska w akademickich dialogach w Polsce…
godz. 11:55 – 12:10 w UK / 12:55 – 13:10 w PL
● Marian Turski, Redaktor Działu Historycznego „Polityki”: Jak powstawała (książka) „Sztuka w Miejscach Śmierci”
godz. 12:10 – 12:20 w UK / 13:10 – 13:20 w PL
● Aleksandra Litorowicz, Prezes Fundacji „Puszka”: Badania terenowe warszawskie
godz. 12:20 – 12:30 w UK / 13:20 – 13:30 w PL
● prof. dr hab. Eugeniusz S. Kruszewski, PUNO, Naukowy Instytut PolskoSkandynawski: Kontynuatorka myśli Tadeusza Brzeskiego
godz. 12:30 – 12:40 w UK / 13:30 – 13:40 w PL
● prof. dr Stefan Stańczyk: Profesor Taborska, Rektor, moja przełożona – Halina, kompanion na literackich ścieżkach
godz. 12:40 – 12:50 w UK / 13:40 – 13:50 w PL
● prof. dr Grażyna Czubińska, PUNO: Nasze nowoczesne PUNO z prof. Haliną Taborską
godz. 12:50 – 13:10 w UK / 13:50 – 14:10 w PL
● Chopin Walc cis-moll opus 64 – dedykowany pani Profesor Halinie Taborskiej w wykonaniu prof. Anny Marii Stańczyk, PUNO
godz. 13:10 – 13:20 w UK / 14:10 – 14:20 w PL
PRZERWA
PANEL WSPOMNIENIOWY
Profesor Halina Taborska w oczach przyjaciół, studentów, współpracowników i pracowników PUNO
godz.13.20 – 15.00 w UK / 14:20 – 16:00 w PL
● Otwarta dyskusja prof. dr Włodzimierz Mier-Jędrzejowicz, prof. dr hab. Bogdan Szlachta, dr Justyna Gorzkowicz, mgr Halina Stochnioł, mgr Wojciech Klas, panie: Hanna Szmalenberg, Krystyna Wilczyńska i inni
ZAKOŃCZENIE SYMPOZJU
• Halina Taborska zapamiętana w „ułamkach istnienia”: krótki pokaz zdjęć z archiwum rodzinnego, prywatnych kolekcji oraz zasobów Uniwersytetu, w etiudzie wykonanej przez Justynę Gorzkowicz i Jarosława Soleckiego – PUNO.
